Təminatlı borc öhdəlikləri
Təminatlı borc öhdəlikləri (ing. Collateralized debt obligations, CDO) — adətən hüquqi şəxslərin borc öhdəlikləri ilə təmin edilmiş qiymətli kağızları. Bunlara açıq bazarda satılan korporativ istiqrazlar, institusional kreditorlar tərəfindən verilmiş kreditlər və sekuritizasiya əməliyyatlarının bir hissəsi kimi buraxılmış qiymətli kağızların tranşları daxildir. CDO-lara borcalanın kredit riskini daşıyan istənilən alətlər daxil ola bilər: kreditlər, istiqrazlar, kredit defolt svopları və s.
CDO-ya daxil olan aktivlərin ya artıq reytinqi var, ya da reytinqə tabedir. Tipik olaraq, təminatlı borc öhdəlikləri tranşlarla buraxılır, onlar adətən yüksək səviyyəli (emissiyanın 70-80%-i, birinci ödənilməli olan, ən yüksək qiymətləndirilib), orta tranşlar (aşağı reytinq almış) və subordinasiyalı (adətən reytinqli deyil) kimi təsnif edilir.
Girovlaşdırılmış borc öhdəlikləri portfelində defolt ehtimalını azaltmaq üçün o, bir-biri ilə zəif korrelyasiya olunmuş aktivləri əhatə edir. Diversifikasiya edilmiş portfel daha yüksək qiymətləndirilir və CDO borclanmasının dəyəri daha aşağıdır.
Girovlu borc öhdəlikləri ən çox adlandırılanlardan birinə çevrildi. Böhran zamanı “toksik aktivlər”.
İstiqraz
İstiqraz – onun sahibinin onu buraxmış şəxsdən istiqrazda nəzərdə tutulan müddətdə istiqrazın nominal dəyərini və ya başqa əmlak ekvivalentini almaq hüququnu təsdiqləyən qiymətli kağızdır. İstiqraz onun sahibinə həmçinin istiqrazın nominal dəyərindən faiz almaq hüququ və ya digər əşya hüquqları verə bilər.
İstiqrazlar- onları buraxan qurumlardan gəlir əldə etmək hüququ verən qiymətli kağızlardır. İstiqrazlar təkrar bazarda təkrar satıla bilər. Daha sadə dildə belə izah edə bilərik:
– istiqrazlar – müəyyən edilmiş məbləği vaxtında ödəmək öhdəliyini əks etdirən sənəddir.
– istiqrazlar üzrə ödəniləcək məbləğ, onların alınmasına sərf olunan məbləğdən çoxdur.
– istiqrazlar təkrar satıla bilər, bu halda onların müəyyən etdiyi məbləği ödəyəcək şəxs dəyişmir. Əksinə – vəsaiti alacaq şəxs dəyişir.
İstiqrazların emitenti kimdir?
İstiqrazların emitenti dedikdə, onları buraxan şəxs nəzərdə tutulur.
Borc
Borc - bir tərəfin müvəqqəti olaraq pul, yaxud ölçü, çəki, say və s. ilə müəyyən edilən əşyaları digər tərəfin mülkiyyətinə verməsini və onların mütləq həmin ölçüdə geriyə qaytarılmasını bildirən müqavilə.
Borc kapitalı
Borc kapitalı — borc şəklində alınan kapital. Kapitaldan fərqli olaraq, onun son tarixi var və qeyd-şərtsiz qaytarılır. Tipik olaraq, borc verənin xeyrinə dövri faiz tutulur. Borc kapitalı qısamüddətli (bir ilə qədər) və uzunmüddətli bölünür.
Bir qayda olaraq, şirkətin inkişafı zamanı aşağıdakı borc kapitalı növləri ilə qarşılaşır (cəlb etmə qaydasında sadalanır):
veksellər
lizinq
bank kreditləri
sindikatlaşdırılmış kreditlər
istiqrazlar
kredit qeydləri
sekuritləşdirilmiş aktivlər.
"Borc kapitalının" mənbəsinin dəyəri bərabərdir
1
,
8
∗
R
∗
(
1
−
T
)
+
(
I
−
1
,
8
)
∗
R
{\displaystyle 1,8*R*(1-T)+(I-1,8)*R}
, burada
R
{\displaystyle R}
– Yenidən maliyyələşdirmə dərəcəsi,
I
{\displaystyle I}
– kredit dərəcəsi,
T
{\displaystyle T}
– gəlir vergisi dərəcəsi.
== İstinadlar ==
== Ədəbiyyat ==
Алексей Герасименко. Финансовый менеджмент - это просто: Базовый курс для руководителей и начинающих специалистов. М.: Альпина Паблишер. 2013.
Çahar borc
Çarburc və ya Çaharbürc (fars. چهاربرج-چاربورج)— İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Qoşaçay şəhristanının Mərhəmətabad bəxşində yerləşən bir şəhərdir.
Marağa şəhristanının Miyandab bölgəsinin Mərhəmətabad kəndistanında, Miyandab qəsəbəsindən 21 km şimal-qərbdədir.
2006-cı ilin siyahıya alınması əsasında bu şəhər 7,940 nəfər və 1,937 ailədən ibarət idi.
Borc əmsalı
Borc əmsalı (ing. debt ratio) — şirkətin borc vəsaitləri ilə təmin edilmiş aktivlərinin nisbəti.
== Hesablama ==
Borc nisbəti şirkətin ümumi öhdəliklərinin onun ümumi aktivlərinə nisbəti kimi hesablanır (şirkətin imici daxil olmaqla, şirkətin cari və əsas vəsaitlərinin cəmi).
Borc nisbəti
=
Ümumi öhdəliklər
Ümumi aktivlər
{\displaystyle {\mbox{Borc nisbəti}}={\frac {\mbox{Ümumi öhdəliklər}}{\mbox{Ümumi aktivlər}}}}
Məsələn, 2 milyon dollar aktivi və 500.000 dollarlıq öhdəlikləri olan bir şirkətin borc nisbəti 25% olacaq.
== Göstərici dəyəri ==
Bu nisbət şirkətin aktivlərinin borc vəsaitləri hesabına maliyyələşdirilən hissəsinin olduğunu göstərir. 0,5 və ya daha az nisbət şirkətin ilk növbədə özünü maliyyələşdirdiyini göstərir. Ümumi aktiv strukturunda borc vəsaitlərinin payı yüksək olan şirkətin yüksək levirici olduğu deyilir. Bu göstərici nə qədər yüksəkdirsə, şirkətin gələcək fəaliyyəti ilə bağlı risk bir o qədər yüksəkdir. Bundan əlavə, yüksək göstərici dəyəri həm də şirkətin borc əldə etmək qabiliyyətinin zəif olduğunu göstərə bilər ki, bu da şirkətin maliyyə çevikliyini poza bilər (zəruri vaxtlarda lazımi vəsait toplamaq imkanı). Digər maliyyə əmsalları kimi, şirkətin borc əmsalı həmişə onun sənaye ortalaması və ya rəqiblərinin orta göstəricisi ilə müqayisə edilməlidir.
Müqəddəs Borc (1974)
Film Azərbaycan SSR Ali Soveti adına Bakı Ali Ümumqoşun Komandirləri Məktəbinin keçdiyi şərəfli yola, onun kursantlarının həyatına, təhsilinə və hərbi məşğələlərinə, məktəbin gənc müdavimlərinə həsr olunmuşdur.
Filmdə məktəbin fəaliyyətindən, şöhrətli hərbi ənənələrindən, onun divarları arasında hərbi təhsil almış İkinci Dünya müharibəsinin qəhrəmanlarından bəhs edilir.
1) 1975-ci ildə Tbilisidə hərbi-vətənpərvərlik mövzusuna həsr edilmiş II Ümumittifaq kinofestivalı
Film I Mükafata layiq görülmüşdür.
Rejissor: Rauf Nağıyev
Ssenari müəllifi: Cığatay Şıxzamanov, Rauf Nağıyev
Operator: Fəraməz Məmmədov
Səs operatoru: Şamil Kərimov
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 235-258.
Distillə olunmuş su
Distillə edilmiş su — mineral duzlardan, üzvi maddələrdən və orada həll olunan digər çirklərdən distillə yolu ilə təmizlənmiş su. Beləliklə, distillə edilmiş su təmizlənmiş su növüdür.
== Tarixi ==
İçməli su dəniz suyundan ən azı təxminən eramızdan 200 il əvvəl distillə edilmişdir, bu proses Afrodisiyalı Aleksandr tərəfindən aydın şəkildə təsvir edilmişdir. Aristotelin Meteorologica əsərində bir keçid kimi suyun distillə edilməsinə aid hissələr vardır. "Dostluq" gəmisi kapitanı İsrael Uilyams (1797) suyu distillə etmək üçün bir üsul yaratdığı haqqında jurnalında məlumat yayımlatdırmışdır.
== Fiziki xassələri ==
Distillə edilmiş suyun elektrik keçiriciliyi aşağıdır (GOST R 58144 0,43 mS/m-dən çox tələb etmir).
Atmosfer qazları: oksigen, azot, arqon, karbon qazı və az miqdarda başqaları distillə edilmiş suda həll olunur. Həll edilmiş karbon qazına görə distillə edilmiş su bir az turşu mühitə malikdir və pH 5,0-7,0 təşkil edir. Tamamilə neytral su əldə etmək üçün karbon qazı tamamilə çıxarılana qədər qaynadılır (30 dəqiqə) və hava keçirməyən qabda saxlanılır.
Çox təmiz olduğundan, xarici mexaniki çirklərin olmadığı halda, qaynama nöqtəsindən yuxarı qızdırıla bilər və ya faza keçidi olmadan donma nöqtəsindən aşağı soyudula bilər.
Restrukturizasiya olunmuş kredit
Restrukturizasiya olunmuş kredit (ing. Rescheduled loan) - Ödəniş vaxtının uzadılması, faiz dərəcələrinin aşağı salınması və bir hissəsinin və ya hamısının bağışlanması kimi tədbirlərə məruz qalan kreditlər.
Qadağan olunmuş krallıq
Qadağan olunmuş krallıq (ing. The Forbidden kingdom) — 2008-ci ildə çəkilmiş Amerikan filmidir. Film "The Weinstein Company" və "Lionsgate"-in birgə fəaliyyəti nəticəsində çəkilmiş fantastik macəra filmidir. XVI əsrə aid "Qərbə Səyahət" romanından ilhamlanaraq çəkilən film Ceki Çan və Cet Linin birgə çəkildikləri ilk filmdir.
== Məzmun ==
Filmdə Ceyson adlı bir nəfər Kunq-fu filmləri azarkeşidir. O, tez-tez kunq-fu filmlərinin disklərini almaq üçün Çin məhəlləsinə gəlir. Bir gün bir neçə nəfər onu disklərin satıldığı mağazanı qarət etmək üçün onu tutur və yolu göstərməsini istəyir. Onlar mağazanı qarət edəndə mağaza sahibi olan yaşlı adam onlara müqavimət göstərir. Onlardan biri atəş açır və güllə mağaza sahibinə dəyir. Mağaza sahibi Meymun krala məxsus olan əsanı Ceysona verir və onu sahibinə çatdırmağını istəyir.
Aktivlərlə təmin edilmiş qiymətli kağızlar
Aktivlərlə təmin edilmiş qiymətli kağızlar — dəyəri və ödənişləri müvafiq əsas aktivlər hesabına formalaşan qiymətli kağızlar. Qiymətli kağızların bu formaları adətən avtomobil kreditləri və kredit kartı ödənişləri kimi kiçik və qeyri-likvid aktivlərin sekuritləşdirilməsi yolu ilə yaradılır. İnvestorlar üçün bu cür qiymətli kağızlar korporativ borc alətlərinə investisiya yatırmağa alternativ hesab olunur.
== İstinadlar ==
== Əlavə ədəbiyyat ==
Ежегодник: Энциклопедия российской секьюритизации
Финансовый глоссарий: ипотека и секьюритизация (Moody's Investors Service. 2007. Glossary of mortgage finance and secularization terms (Russian). World Bank Glossary)
Федеральный закон "Об ипотечных ценных бумагах" от 11.11.2003 N 152-ФЗ
Jason H. P. Kravitt, Securitization of Financial Assets, Second Edition, Aspen Publishers, New York, New York, 2005.
Steven L. Schwarcz, Structured Finance A Guide to the Fundamentals of Asset Securitization, November 1990, Second Printing, Practicing Law Institute.
McLean, Bethany (2007). «Asset Backed Securities: The Dangers of Investing in Subprime Debt», Fortune.
Argentina Xarici Borc Muzeyi
Argentina Xarici Borc Muzeyi (ing. Museum of Foreign Debt, isp. Museo de la Deuda Externa) — Buenos-Ayres Universitetinin tərkibində olan qurumlardan biri.
== Tarixi ==
28 aprel 2005-ci il tarixində Argentinanın paytaxtı Buenos-Ayresdə, Buenos-Ayres Universitetinin İqtisadiyyat fakültəsində fəaliyyətə başlamışdır.
== Məqsədi ==
Muzey xarici borc təhlükələrinə diqqət çəkmək məqsədiylə yaradılmışdır. Belə ki, 2001-ci ildə Argentinada yaşanan iqtisadi böhran nəticəsində üsyanlar çıxmış, bir çox mağaza və market talan edilmişdir. Bu dövrdə Argentinanın xarici borcu tarixin ən yüksək səviyyəsinə qalxaraq 100 milyard dollardan çox olmuşdur.
Muzeydə Argentinanın 1810-cu ildə müstəqilliyi qazanmasından sonra xarici borcun necə böyüdüyü və bu borcun böyüməsində məsuliyyəti olan partiyalara diqqət yönəldilir.
== Fəaliyyəti ==
Muzeyə giriş pulsuzdur.
Borc-Bu-Arreric vilayəti
Borc-Bu-Arreric vilayəti —
== Ərazisi ==
Borc-Bu-Arreric vilayətinin ərazisi 4 115 Km2-dır. Borc-Bu-Arreric vilayətinə 10 rayon daxilidir.
== Əhalisi ==
2008-ci ilə olan məlumatlara əsasən Borc-Bu-Arreric vilayətinin əhalisi 628 475 nəfərdir. Əhalinin mütləqi ərəblərdən ibarətdir.
Borc-i Süfla (Həştrud)
Borc-i Süfla (fars. برج سفلي) və ya Aşağı Borc — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Həştrud şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
== Əhalisi ==
Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 249 nəfər yaşayır (48 ailə).
Borc-i Ülya (Həştrud)
Borc-i Ülya (fars. برج عليا) və ya Yuxarı Borc — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Həştrud şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
== Əhalisi ==
Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 94 nəfər yaşayır (15 ailə).
Müqəddəs borc (film, 1974)
Film Azərbaycan SSR Ali Soveti adına Bakı Ali Ümumqoşun Komandirləri Məktəbinin keçdiyi şərəfli yola, onun kursantlarının həyatına, təhsilinə və hərbi məşğələlərinə, məktəbin gənc müdavimlərinə həsr olunmuşdur.
Filmdə məktəbin fəaliyyətindən, şöhrətli hərbi ənənələrindən, onun divarları arasında hərbi təhsil almış İkinci Dünya müharibəsinin qəhrəmanlarından bəhs edilir.
1) 1975-ci ildə Tbilisidə hərbi-vətənpərvərlik mövzusuna həsr edilmiş II Ümumittifaq kinofestivalı
Film I Mükafata layiq görülmüşdür.
Rejissor: Rauf Nağıyev
Ssenari müəllifi: Cığatay Şıxzamanov, Rauf Nağıyev
Operator: Fəraməz Məmmədov
Səs operatoru: Şamil Kərimov
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 235-258.
Qadağan olunmuş kitabların siyahısı
Qadağan edilmiş kitablar — qanunla qadağan edilmiş kitablar və ya esse və ya pyeslər kimi nəşr olunmuş bədii əsərlərdir. Kitabların qadağan edilməsi praktikası siyasi, hüquqi, dini, mənəvi və ya (daha az) kommersiya məqsədlərindən senzuranın bir formasıdır.
Təyin olunmuş ineksiya yerləri
Təyin olunmuş inyeksiya yerləri (ing. Supervised injection site) - Narkotik vasitə istifadəçilərinin steril edilmiş məkanlarda özlərinə venadaxili narkotik vasitələr vurmaları üçün yaradılmış xüsusi məntəqələr. Bu tip təyinat yerlərinin yaradılmasındakı əsas məqsəd narkotik vasitə istifadəçilərinin mümkün yüksək dozadan qaynaqlanan ölüm hallarının qarşısının alınmasıdır.
Cəmiyyətlər tərəfindən bu tipli mərkəzlərin fəalliyətinə birmənalı münasibət göstərilmir. Bir tərəf xüsusi inyeksiya yerlərinin mövcud olmasını narkomaniyanı təbliğ etdiyini bildirsə də, digər bir tərəf isə İİV başda olmaqla bir çox xəstəliklərin mümkün yoluxma hallarının qarşısının alındığını və ən əsası narkotik vasitə istifadəçilərinin onlara verilən yəni norma həddində narkotik maddə qəbul etdikləri üçün yüksək dozadan ölmə ehtimallarının olmaması səbəbindən sözügedən mərkəzərin fəaliyyətini dəstəkləyirlər.
Bu tip mərkəzlərin fəaliyyət göstərməsi dövlətlərin qanunveriçilik və siyasi yurisdiksiyası əsasında tənzim olunur. Təyin olunmuş inyeksiya yerlərinin yaradılmasındakı əsas konsepsiya narkomaniyanın cəmiyyətlərə vurduğu zərərin azadılmasından ibarətdir. Şimali Amerikada və Avropada fəaliyyət göstərən TİY mərkəzləri, əsasən, narkotik vasitə istifadəçiləri üçün steril və tək istifadəlik inyeksiya avadanlıqları, müəyyən psixotrop dərmanlar və kiçik səhiyyə xidmətləri təklif edirlər. Bəzi ölkələrdə istifadəçilərə konsultasiyalarda verilməkdədir. TİY mərkəzlərində istifadəçilərə narkotik maddələrinin satışı və ya təşkil edilməsi xidmətləri göstərilmir.
Təyin olunmuş inyeksiya yerləri
Təyin olunmuş inyeksiya yerləri (ing. Supervised injection site) - Narkotik vasitə istifadəçilərinin steril edilmiş məkanlarda özlərinə venadaxili narkotik vasitələr vurmaları üçün yaradılmış xüsusi məntəqələr. Bu tip təyinat yerlərinin yaradılmasındakı əsas məqsəd narkotik vasitə istifadəçilərinin mümkün yüksək dozadan qaynaqlanan ölüm hallarının qarşısının alınmasıdır.
Cəmiyyətlər tərəfindən bu tipli mərkəzlərin fəalliyətinə birmənalı münasibət göstərilmir. Bir tərəf xüsusi inyeksiya yerlərinin mövcud olmasını narkomaniyanı təbliğ etdiyini bildirsə də, digər bir tərəf isə İİV başda olmaqla bir çox xəstəliklərin mümkün yoluxma hallarının qarşısının alındığını və ən əsası narkotik vasitə istifadəçilərinin onlara verilən yəni norma həddində narkotik maddə qəbul etdikləri üçün yüksək dozadan ölmə ehtimallarının olmaması səbəbindən sözügedən mərkəzərin fəaliyyətini dəstəkləyirlər.
Bu tip mərkəzlərin fəaliyyət göstərməsi dövlətlərin qanunveriçilik və siyasi yurisdiksiyası əsasında tənzim olunur. Təyin olunmuş inyeksiya yerlərinin yaradılmasındakı əsas konsepsiya narkomaniyanın cəmiyyətlərə vurduğu zərərin azadılmasından ibarətdir. Şimali Amerikada və Avropada fəaliyyət göstərən TİY mərkəzləri, əsasən, narkotik vasitə istifadəçiləri üçün steril və tək istifadəlik inyeksiya avadanlıqları, müəyyən psixotrop dərmanlar və kiçik səhiyyə xidmətləri təklif edirlər. Bəzi ölkələrdə istifadəçilərə konsultasiyalarda verilməkdədir. TİY mərkəzlərində istifadəçilərə narkotik maddələrinin satışı və ya təşkil edilməsi xidmətləri göstərilmir.